Khi bệnh nhân đến khám răng, trên phiếu khám thường có các ký hiệu, sơ đồ răng để ghi lên đó những chẩn đoán, kế hoạch điều trị và vị trí răng sẽ làm. Khi đó mỗi răng sẽ có một ký hiệu riêng bằng số đễ viết ra đơn giản không mất nhiều thời giờ và khi đọc lên Bác sĩ sẽ biết ngay đó là răng gì, nằm ở bên phải hay trái, hàm trên hay hàm dưới.
Ký hiệu răng quốc tế và Việt Nam
Người trưởng thành sẽ thường có khoảng 32 chiếc răng vĩnh viễn. Trong đó, có 28 chiếc răng thường mọc trước và 4 chiếc răng khôn mọc muộn. Sơ đồ răng sẽ phân chia dựa trên số răng tổng là 32 chiếc.
Trên răng vĩnh viễn được qui định như sau
Sơ đồ răng vĩnh viễn của một người trưởng thành bao gồm 8 cái răng cửa, 4 cái răng nanh, 8 cái răng hàm nhỏ, 8 cái răng hàm lớn và 4 răng số 8 (còn gọi là răng khôn) có thể mọc hoặc không. Những chiếc răng này sẽ được chia đều cho 4 phần của cung hàm từ 1 – 4 đi theo chiều kim đồng hồ. Tương ứng với chúng là 8 chiếc răng vĩnh viễn trên góc ¼ cung hàm.
Số thứ tự của các răng sẽ được đánh số từ 1 – 8 tính từ vị trí của răng cửa chính giữa. Có nghĩa là 4 chiếc răng cửa sẽ đại diện cho 4 răng đầu tiên của mỗi cung hàm, răng cửa được gọi là răng số 1 trên mỗi cung hàm.
Các răng được đánh số từ giữa hàm đi vào trong
1 : Răng cửa giữa
2 : Răng cửa bên
3 : Răng nanh
4 : Răng tiền hàm thứ 1 (cối nhỏ 1)
5 : Răng tiền hàm thứ 2 (Cối nhỏ 2)
6 : Răng hàm thứ 1 (Cối lớn thứ 1)
7 : Răng hàm thứ 2 (Cối lớn 2)
8 : Răng khôn (Cối lớn thứ 3)
Hai hàm răng chia làm 4 phần
Trên – phải và trên – trái, dưới trái và dưới – phải
Như vậy mỗi người sẽ có 4 phần hàm: Trên phải, trên trái, dưới trái và dưới phải. Ký hiệu số cho các phần hàm sẽ đi từ bên phải hàm trên qua trái hàm trên, xuống dưới trái và sau cùng là dưới phải.
Các ký hiệu của phần hàm được đánh số theo chiều kim đồng hồ:
Trên – phải ký hiệu 1, và trên – trái ký hiệu 2
Dưới – phải ký hiệu 4, và dưới – trái ký hiệu 3
Trong ngành Y Khoa cũng như Nha Khoa qui định bên phải là bên phía tay phải của bệnh nhân, bên trái là phía tay trái của bệnh nhân. Ngược lại với hình của nhà báo và trên báo chí, khi nhìn vào một tấm hình nếu có chú thích bên phải hay bên trái tức là bên tay phải hay tay trái của người đọc chứ không phải của người trong ảnh.
Ký hiệu của một răng là số của răng đó cộng thêm con số phía trước để biết phần hàm nào trên hay dưới, trái hay phải:
Ví dụ: Răng số 37 là răng hàm thứ 2 bên trái và ở hàm dưới.
Răng 11 là răng cửa giữa hàm trên bên phải
Sau đây là sơ đồ răng vĩnh viễn của người lớn theo ký hiệu quốc tế và VN:
| 18 | 17 | 16 | 15 | 14 | 13 | 12 | 11 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25* | 26 | 27 | 28 |
| 48 | 47 | 46 | 45 | 44 | 43 | 42 | 41 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 |
Hình ảnh sơ đồ răng theo tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam thường dùng
Răng số 25 là răng tiền hàm thứ II (cối nhỏ thứ II) hàm trên bên trái
Răng số 46 là răng cối lớn thứ I hàm dưới bên phải
Ký hiệu trên răng sữa của trẻ em
Đối với răng sữa của trẻ em: Qui định cộng thêm số 5, 6 cho hàm trên và 7, 8 cho hàm dưới và cũng theo chiều kim đồng hồ:
5 cho phần hàm trên, bên phải / 6 cho phần hàm trên bên trái
8 cho phần hàm dưới, bên phải / 7 cho phần hàm dưới, bên trái
Sau đây là sơ đồ răng sữa của trẻ em :
| 55 | 54 | 53 | 52 | 51 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 |
| 85 | 84 | 83 | 82 | 81 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 |
Chúng ta chú ý hệ răng sữa chỉ có 20 răng, chỉ có răng hàm (cối) mà không có răng tiền hàm sữa (cối nhỏ), các răng hàm có ký hiệu 4 và 5
Cách đọc tên răng theo ký hiệu:
Răng số 54 là răng hàm sữa thứ I hàm trên bên phải
Răng số 72 là răng cửa sữa bên cạnh hàm dưới bên trái
Răng số 83 là răng nanh sữa hàm dưới bên phải
Khi thay răng vĩnh viễn thì răng hàm sữa số 4 và 5 sẽ được thay thế bằng răng tiền hàm 4, 5 vĩnh viễn ở người lớn
Ký hiệu răng vĩnh viễn theo các nha sĩ Mỹ
Qui định không chia theo phần hàm mà đếm từ bên phải hàm trên qua bên trái hàm trên, xuống bên trái hàm dưới và qua bên phải hàm dưới. Như vậy ký hiệu răng ghi theo chiều kim đồng hồ và theo thứ tự của 32 răng như sau :
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 |
Theo cách ghi này khó nhớ hơn và phải làm quen với ký hiệu mới biết được chính xác vị trí răng trên hàm
