Răng trẻ mọc lẫy là tình trạng mà phần lớn các bé đang trong độ tuổi thay răng thường gặp phải, khiến nhiều cha mẹ cảm thấy hoang mang và lo lắng. Vậy răng mọc lẫy phải làm sao và cách phòng ngừa tình trạng này thế nào? Hãy cùng tìm câu trả lời trong bài viết về răng trẻ mọc lẫy dưới đây.
Tại sao có hiện tượng răng mọc lẫy ở trẻ
Nguyên nhân có tình trạng này là do răng vĩnh viễn mọc lên không đúng theo trục răng tiêu chuẩn nên không tác động đến chân răng sữa mà nó thay thế, khiến chân răng sữa này không tiêu đi mà vẫn còn dính trên hàm răng. Điều này khiến nhiều người lầm tưởng rằng trẻ bị mọc thừa răng.
Vậy tại sao răng vĩnh viễn mọc không đúng trục? Có rất nhiều lý do giải thích cho vấn đề này, một trong số các nguyên nhân phổ biến nhất đó là vị trí răng trưởng thành mọc lên không đủ khoảng trống, nên có xu hướng mọc lệch xiên qua hướng khác. Cũng có thể do mầm răng vĩnh viễn đó lệch ra bên ngoài cung hàm sẵn rồi – (ảnh hưởng nhiều do di truyền).
Răng của bé thường bị mọc lẫy đang trong độ tuổi thay răng, khoảng từ 5 – 8 tuổi. Dấu hiệu thường gặp và được phát hiện sớm là chân răng sữa không lung lay, phần nướu (lợi) gần đó u phồng lên. Báo hiệu vị trí răng vĩnh viễn chuẩn bị mọc lên tại đó.
Mỗi vấn đề lệch lạc răng phát sinh đều có những nguyên nhân gây ra và răng mọc lẫy ở trẻ cũng thế. Răng không tự nhiên bị mọc lẫy, mà có thể do một trong những vấn đề răng miệng sau:
- Do ngoại lực tác động: té ngã, tai nạn va đập vào xương hàm lúc nhỏ
- Kích thước răng vĩnh viễn quá lớn
- Cung hàm nhỏ, thiếu chỗ cho răng mọc
- Răng sữa nhổ sớm hoặc sâu nên mất sớm
- Thói quen xấu: mút tay, mút môi…
Hình ảnh răng mọc lẫy với các trường hợp
Hiện tượng răng mọc lẫy ở trẻ em có nhiều trường hợp chia thành các dạng khác nhau. Dựa theo vị trí răng của trẻ bị mọc lẫy phân thành 3 loại. Dưới đây là một số hình ảnh minh họa cụ thể về tình trạng sai lệch lạc răng này:
Răng mọc lẫy hàm trên
Mọc lẫy răng ở hàm trên là tình trạng khá phổ biến, gây ảnh hưởng xấu, mất thẩm mỹ lớn nhất và nhiều trẻ khi lớp lên khi nhận thức được điều này đều luôn cảm thấy thiếu tự tin và mặc cảm. Răng cửa giữa và răng nanh vị trí mọc và trục răng rất hay gặp bị lệch, đâm chìa ra ngoài nhiều, không đúng cung hàm…
Hiện tượng này xảy ra do răng cửa vĩnh viễn và răng nanh thường to hơn rất nhiều so với kích thước răng sữa mà nó thay thế. Nếu xương hàm phát triển không đủ rộng hoặc một nguyên nhân nào đó làm thiếu khoảng mọc răng, thì các răng này thường có xu hướng mọc lên chen chúc, chồng lấp với các răng xung quanh.
Răng cửa mọc lẫy ở người lớn
Cũng không phải là hiếm gặp tình trạng người trưởng thành có răng bị mọc lẫy. Thường xuất hiện ở hàm trên, gây ảnh hưởng thẩm mỹ khá nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu là do có răng thừa, răng mọc dư ra hơn so với số lượng răng của người bình thường.
Răng thừa mọc lên có hình dạng cũng thường không đẹp, vị trí mọc ở phía trước là kẽ giữa hai răng cửa vĩnh viễn. Tên thường gọi của các bác sĩ chuyên khoa là “Răng dư kẽ giữa”, “răng kẹ giữa 2 răng cửa”. Phát hiện răng này thường thấy trên những người có khoảng hở kẽ giữa 2 răng cửa và họ vô tình chụp phim khi khám răng định kỳ nhận thấy.
Răng dư kẽ giữa thông thường không có bất kỳ triệu chứng nào trên lâm sàng, do đó người bệnh thường không mấy chú ý. Đến khi mọc lên rồi thì rất xấu, và họ mới có suy nghĩ đến nha khoa để xử lý. Tại đây các bác sĩ thăm khám và chụp phim x quang đánh giá và xem xét có nên nhổ bỏ chiếc răng dư đó hay không.
Răng mọc thừa ở hàm trên thường kèm theo thưa răng và hở kẽ giữa hai răng cửa trước đó. Chỉ định nhổ răng dư hàm trên cũng hay được thực hiện. Tuy nhiên sau khi nhổ bỏ chiếc răng này cần đánh giá xem có phải trám hoặc niềng răng hay thậm chí làm phục hình sứ để khắc phục tình trạng răng bị hở kẽ gây mất thẩm mỹ.
Răng mọc lẫy hàm dưới
Mọc lẫy răng ở hàm dưới là trường hợp răng hàm trên mọc bình thường và răng hàm dưới bị chen chúc thừa răng hay răng sữa chưa rụng. Tuy trường hợp này không gây xấu hay ảnh hưởng quá nhiều về thẩm mỹ, nhưng có tác động không ít đến sự phát triển của khung xương hàm, khớp cắn.
Vì vậy, trẻ thường hay gặp nhiều khó khăn trong vấn đề ăn nhai và chăm sóc vệ sinh răng miệng khó khăn bởi sự nhấp nhô của các răng khiến việc đánh răng khó làm sạch như răng mọc đều. Nếu bạn phát hiện thấy con mình có vấn đề này thì nên đi khám để có kế hoạch khắc phục sớm, tránh lệch lạch trầm trọng sau này.
Răng mọc lẫy vào trong ở trẻ
Ở trẻ em răng bị mọc lệch vào trong là tình trạng rất phổ biến, liên quan đến kích thước răng vĩnh viễn mọc về phía bên trong cung răng so với các răng sữa. Với 2 nguyên nhân cho tình trạng này là mầm răng vĩnh viễn nằm lệch về phía trong nhiều so với răng sữa thay thế và có thể do không đủ vị trí để mọc thẳng ra ngoài.
Khi ở trường hợp này răng sữa vẫn còn, nếu không xử trí sớm (nhổ bỏ răng sữa) thì ngày càng làm răng vĩnh viễn mọc lên hướng vào trong. Răng sữa chèn mất chỗ cho nó mọc thẳng. Sau khi nhổ răng sữa phía ngoài, tùy theo mỗi trường hợp mà bác sĩ có chỉ định niềng răng chỉnh lại trục răng đã mọc lệch về phía trong ra ngoài hay không.
Răng mọc lẫy gây ra hậu quả gì cho trẻ
Hậu quả của răng mọc lẫy là ảnh hưởng xấu đến cả thẩm mỹ lẫn chức năng ăn nhai. Từ đó tác động tiêu cực đến tâm sinh lý của trẻ, nhút nhát và thiếu tự tin hơn. Do đó khi mẹ bé phát hiện ra điều này nên cho trẻ đến trung tâm nha khoa răng trẻ em để khám và can thiệp điều trị sớm.
Răng trẻ không được đẹp
Khi chiếc răng sữa chưa rụng, thậm chí còn chưa lung lay, mà răng vĩnh viễn thay thế cho nó đã mọc lên. Thì dĩ nhiên nhiên, với cái nhìn toàn diện sẽ thấy mất cân đối và hài hòa cung răng. Làm xấu đi vẻ đẹp tự nhiên của trẻ.
Các bé đến tuổi thay răng cũng là tuổi bắt đầu đi học, được tiếp xúc với thầy cô và nhiều bạn bè đồng trang lứa, khi có khuyết điểm bản thân bé rất dễ nảy sinh tâm lý không tự tin. Mặt khác có thể bị bạn bè trêu chọc, lâu dần bé có thể sẽ kém phát triển về tính hướng ngoại và ngại giao tiếp xã hội.
Bé ăn uống khó khăn
Răng chen chúc, chồng lấp vừa khó vệ sinh sạch sẽ, vừa làm rối loạn khớp cắn giữa hai hàm. Sự mất cân đối giữa răng vĩnh viễn và răng sữa, một phần sẽ cản trở khả năng ăn nhai thức ăn của của bé.
Mặt khác đối với vấn đề hấp thu dinh dưỡng, thức ăn cần được nhai nhuyễn trước khi nuốt để giảm bớt áp lực cho hoạt động của hệ tiêu hóa lúc còn nhỏ. Bởi dạ dày và đường ruột của các bé con còn yếu. Nên nếu thức ăn không được nhai kỹ có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực cho sức khỏe tổng quát của cơ thể bé.
Răng trẻ mọc lẫy phải làm sao?
Các bậc cha mẹ đến khám với chúng tôi thường hay lo lắng và thắc mắc rằng răng bị mọc lẫy ở trẻ em nên khắc phục như thế nào? Dưới đây là những cách phổ biến nhất chữa răng mọc lẫy:
- Nhổ răng
- Niềng răng – chỉnh hình răng
- Mang khí cụ hàm hướng dẫn răng mọc
Chữa răng mọc lẫy nhẹ thì chỉ cần nhổ bỏ chiếc răng sữa cản chỗ răng vĩnh viễn mọc. Còn nặng hơn là có kèm theo sao khớp cắn, cung hàm hẹp, răng xoay nhiều… thì cần thiết nên kết hợp với các phương pháp nắn chỉnh răng, nong rộng xương hàm.
Nhổ răng mọc lẫy
Nhổ răng mọc lẫy là giải pháp nhổ bỏ đi chiếc răng sữa, răng dư… ra khỏi cung hàm để tạo khoảng trống cho răng vĩnh viễn mọc lên bình thường theo trục răng chuẩn. Việc quyết định có nhổ hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, và bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt sẽ khám và ra chỉ định cho từng trường hợp cụ thể.
Mặc dù răng mọc lẫy có hiện tượng răng sữa chưa lung lay hoặc chỉ lung lay nhẹ do chân răng bên dưới còn dài, chưa tiêu chân hoàn toàn nên việc nhổ những răng này đòi hỏi phải kèm theo tiêm thuốc tê tại chỗ và dùng kìm nhổ răng chuyên dụng mới có thể gắp được nguyên vẹn chiếc răng ra ngoài.
Răng vĩnh viễn mọc lẫy cần phải nhổ răng sữa cho dù răng sữa còn cứng chắc
Trường hợp răng mọc lẫy là răng vĩnh viễn ở người lớn. Cần chẩn đoán xác định xem răng đó là răng dư (răng thừa) hay không. Nếu là răng thừa và không cần thiết cho hoạt động chức năng cũng như đảm bảo mặt thẩm mỹ sau này thì cũng có chỉ định nhổ sớm.
Tuy nhiên khi gặp tình huống răng mọc lẫy là răng vĩnh viễn nhưng không phải răng thừa thì cần cân nhắc thật kỹ lưỡng trước khi nhổ. Vì việc nhổ mất răng không thể hoàn nguyên lại như ban đầu, mà chỉ có thể làm răng sứ giả phục hồi lại răng đã mất.
Ở trường hợp không nhổ răng thì các nha sĩ sẽ ra kế hoạch niềng răng can thiệp sớm nhằm nắn chỉnh lại lại chiếc răng mọc lệch về đúng vị trí trên cung hàm. Phương pháp này thực hiện thông qua bác sĩ chuyên sâu chỉnh nha để có kết quả tốt nhất.
Chỉnh nha bằng khí cụ ở giai đoạn sớm
Chỉnh nha hay niềng răng sớm cho trẻ điều trị răng mọc lẫy là cách chỉnh lại răng về đúng vị trí mọc bình thường trên cung hàm. Chỉnh sớm lúc răng bắt đầu mọc lên sẽ không gây đau đớn và khó chịu, đồng thời răng dễ di chuyển đúng trục mọc hơn và thời gian nắn chỉnh cũng được rút ngắn lại.
Nên biết rằng khi nhổ bỏ chiếc răng mọc lẫy là răng dư thì ít nhiều sẽ để lại khoảng hở kẽ giữa các răng trên cung hàm tại vị trí răng thừa vừa nhổ bỏ. Do vậy, việc niềng răng để sắp đều và đóng khoảng hở đó là điều nên được thực hiện.
Sự thật thì cũng có những trường hợp răng bị mọc lẫy không nhất thiết phải nhổ bỏ mà chỉ cần can thiệp nắn chỉnh lại sao cho đúng vị trí cân đối là được. Và để biết được tình trạng răng của trẻ có nên nhổ hay niềng răng sớm thì bạn nên đưa bé đến gặp trực tiếp bác sĩ tại các phòng khám nha khoa để được tư vấn cụ thể.
Một số khí cụ cơ bản có thể bao gồm:
- Hàm nong xương giúp cung xương hàm rộng ra, đủ chỗ cho răng mọc.
- Hàm trainer hướng dẫn răng mọc theo khuôn làm sẵn
- Hàm nhựa deo silicone cũng có chức năng tương tự
- Khi cụ chặn lưỡi, chống mút tay
Hình ảnh hàm trainer bằng silicon điều trị chỉnh nha sớm cho trẻ
Sử dụng máng hướng dẫn mọc răng
Hiện nay có một số loại khí cụ hướng dẫn mọc răng, bản chất là các khay nhựa dẻo cho bé đeo vào giúp răng mọc đúng vị trí và đều hơn.
Niềng răng cố định
Trường hợp sau khoảng 12 tuổi, giai đoạn đã thay hết răng sữa, mà tình trạng răng chen chúc và lệc lạch vẫn còn thì trẻ nên đi niềng răng. Bởi lúc này các răng mọc sai vị trí và sai trục không thể tự chỉnh về vị trí đúng được.
Nên cần phải được chỉnh nha bằng khí cụ cố định như hệ thống mắc cài và dây cung để có thể sắp xếp các răng. Nhiều người quan niệm sai lầm răng khi nào trẻ lớn lên rồi niềng răng sau cũng được.
Nhưng thực tế can thiệp chỉnh nha sớm cũng như uốn một cái cây còn non, việc điều trị càng sớm càng nhẹ nhàng, thời gian nắn chỉnh nhanh hơn, chi phí cũng tiết kiệm hơn. Đồng thời, giúp trẻ có hàm răng chắc khỏe thẩm mỹ và nụ cười đẹp tự nhiên bền vững hơn.
Dùng lưỡi đẩy có hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn
Việc nhổ răng sữa chưa lung lay mà răng vĩnh viễn đã mọc lên rồi, rất thường gặp ở răng cửa hàm dưới. Khi đó trục răng hàm dưới có xu hướng mọc cụp vào trong do chân răng sữa phía ngoài cản lại làm răng không mọc chìa ra trước như bình thường được. Khi đó có thể cần thiết phải chỉnh nha.
Tuy nhiên, khi nhổ bỏ chiếc răng sữa phía ngoài sớm có thể không cần thiết niềng răng bởi sau khi nhổ răng sữa đi răng vĩnh viễn phía trong có chỗ mọc. Khi đó nhờ tác động của lưỡi mà răng vĩnh viễn đó từ từ được đẩy ra ngoài.
Thông qua những hướng dẫn từ bác sĩ chuyên môn, trẻ dùng đầu lưỡi của mình thường xuyên tác động lực đẩy vào phần thân chiếc răng vĩnh viễn đang mọc lệch. Cách này rất hiệu quả khi răng chưa mọc hết hoàn toàn mà đang trong giai đoạn chuẩn bị mọc.
Tuy nhiên, đây là một phương pháp cũng có khuyết điểm. Đặc biệt lưu ý rằng khi tập động tác này có thể có nguy cơ gây ra thói quen xấu là tật đẩy lưỡi ở trẻ mà nếu kéo dài không được chú ý có thể dẫn đến tình trạng bị hô răng, răng chìa quá mức ra trước.
Nguy cơ gây ra thói quen xấu là tật đẩy lưỡi làm các răng cửa bị hô ra ngoài và cắn hở
Do đó, cha mẹ luôn phải giám sát trẻ, đến khi chiếc răng vĩnh viễn đã đẩy ra ở vị trí đúng, mọc ngay ngắn trên cung hàm rồi, thì yêu cầu trẻ không được đẩy lưỡi ra trước nữa.
Mọi kế hoạch và phương án điều trị đều được bác sĩ chuyên môn khám và đánh giá trước đó. Quá trình thực hiện luôn có sự kiểm soát và hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. Không khuyến khích mọi hình thức tự điều chỉnh răng tại nhà bằng bất kỳ dụng cụ nào khi chưa có sự đồng ý từ bác sĩ.
Cách phòng tránh răng bị mọc lẫy
Dưới đây là 3 cách phòng ngừa tình trạng răng bị mọc lẫy cho trẻ, các bậc cha mẹ lưu ý:
Xác định được thời điểm các bé bắt đầu thay răng:
Trẻ bắt đầu thay răng sữa từ 5-7 tuổi và kết thúc hoàn tất đến 12-14 tuổi. Trình tự thay răng bắt đầu từ răng cửa giữa sữa hàm dưới sau đó là hàm trên và lần lượt từ răng cửa phía trước đến các răng hàm phía trong.
Đến tuổi cha mẹ nên kiểm tra răng thường xuyên mỗi tuần cho trẻ, tự đánh giá xem có răng nào làm bé đau, khó chịu, lung lay chưa. Nếu qua 8 tuổi mà không thấy răng nào bị lung lay thì nên đến bác sĩ khám và chụp x quang kiểm xem mầm răng vĩnh viễn bên dưới đang ở tình trạng như thế nào. Từ đó bác sĩ có chỉ định thích hợp.
Tùy theo mỗi người mà trình tự thay răng có thể thay đổi khác nhau, nhưng thông thường sẽ đối xứng hai bên trái và phải. Nếu bé một bên đã thay răng vĩnh viễn mà bên còn lại sau 1 vài tuần đến 2 tháng vẫn chưa có hiện tượng thay răng bên hàm đối diện (trái – phải) thì cũng nên cho bé đi khám.
Trường hợp trễ hơn là thấy được nướu bị sưng, hoặc quan sát thấy được có răng vĩnh viễn bắt đầu mọc trồi lên từ nướu trong khi răng sữa vẫn cứng thì rất cần thiết đến nha khoa, có thể được bác sĩ chỉ định nhổ răng sữa đó, để cho răng vĩnh viễn mọc về đúng vị trí.
Xem thêm bài viết: Lịch mọc răng sữa ở trẻ em và cách chăm sóc
Có thói quen cho bé đến nha khoa thăm khám răng định kỳ
Kể cả trước độ tuổi thay răng cũng nên cho trẻ đến tiếp xúc với môi trường phòng khám. Khi trẻ đến độ tuổi thay răng cũng là khi trẻ bước vào lớp 1. Ba mẹ nên đưa bé đi khám nha khoa định kỳ khoảng 3 – 6 tháng 1 lần.
Đơn giản là vệ sinh răng miệng tại phòng khám hoặc được các bác sĩ chuyên môn hướng dẫn cho bé tự chăm sóc răng tại nhà. Qua các buổi thăm khám bé dần tập được sự phối hợp tốt cùng bác sĩ, thuận lợi hơn cho quá trình can thiệp điều trị phức tạp sau này.
Ngoài đánh giá tình trạng răng mọc lẫy các bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tình trạng răng sâu, viêm nướu, phát hiện tật xấu của trẻ hay các bất thường về cấu trúc xương hàm… để kịp thời xử trí sớm tránh những lệch lạch ngày càng nhiều tốn kém chi phí điều trị sau này hơn.
Thường xuyên kiểm soát trẻ đánh răng và cảm giác khó chịu của trẻ
Nếu bản thân ba hoặc mẹ có tình trạng răng khấp khểnh chưa đều thì cũng nên để ý hơn đến trẻ trong tuổi thay răng mới.
Khi phát hiện bất kỳ một chiếc răng sữa nào lung lay sắp thay, thì phụ huynh nên khuyến khích, nhắc nhở trẻ tự giác thông báo cho mình biết. Và có thể một số trường hợp tự bé dùng tay lắc nhẹ cho đến khi những răng này lung lay thật nhiều hơn để việc nhổ răng sữa diễn ra nhẹ nhàng.
Chú ý là động tác lắc nhẹ và tay phải được rửa sạch sẽ trước khi đưa vào miệng.
Biện pháp chăm sóc khi trẻ mọc răng
Quan tâm chăm sóc và vệ sinh răng miệng đúng ảnh hưởng khá nhiều đến tình trạng mọc răng lệch lạc của trẻ nói chung và răng mọc lẫy nói riêng. Do đó, để đảm bảo hàm răng tốt nhất cho giai đoạn đến tuổi thay răng của trẻ, cha mẹ nên lưu ý một số phương pháp như sau:
- Vệ sinh răng miệng hằng ngày ít nhất 2 lần đúng cách
- Kiểm soát thức ăn trẻ ăn vào đặc biệt là đồ ngọt
- Loại sạch mảng bám bẩn, đen, nâu, vàng trên bề mặt răng
- Bổ sung đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, quan trọng cho sức khỏe răng miệng là canxi, vitamin D…
- Tập cho trẻ loại bỏ những thói quen xấu: đẩy lưỡi, mút ngón tay
- Khám răng miệng định kỳ ít nhất 6 tháng 1 lần
- Theo dõi tình trạng lung lay răng sữa để kịp thời can thiệp
- Sâu răng và các bệnh lý liên quan cần được chữa sớm
Thực sự thì trẻ bị mọc lẫy răng không đáng lo ngại nếu phát hiện và xử lý kịp thời. Quan trọng là khi trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn thay răng vĩnh viễn, bé cần được trang bị kiến thức cũng như tập các thói quen tốt để bảo vệ răng.
Bởi ngoài tình trạng răng mọc lẫy thì còn rất nhiều bệnh lý liên quan đến răng trẻ em: sâu răng, viêm nướu, hôi miệng, viêm áp xe có mủ quanh chân răng, sưng nướu răng… Nên có kế hoạch điều trị dứt điểm ngay tránh những biến chứng nghiêm trọng sau này.
Hy vọng với những chia sẻ của đội ngũ Bác sĩ tại Nha Khoa Dana sẽ giúp bạn có thểm những thông tin, kiến thức về răng miệng hữu ích nhất về răng mọc lẫy: Cách khắc phục răng bị mọc lẫy xẫu và có nên nhổ hay không? Chúc bạn và bé có một hàm răng đẹp và khỏe mạnh!